Nguyễn Tất Thà nh

Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)

(Canh dần 1890 - Kỷ Dậu 1969)

Tức Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh tụ Cách mạng Việt Nam, ngư�i sáng lập �ảng cộng sản đông dương, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Lúc nh� có tên là Nguyễn Sinh Cung. Trong nhi�u năm hoạt động Cách Mạng lấy tên là Nguyễn ái Quốc và nhi�u tên khác ( Lý Thụy, Anh Ba, Vương Sơn Nhi, Chàng Vương, Tống Văn Sơ, Hồ Quang, Thầu Chín). Con chí sĩ Nguyễn Sinh Huy (Nguyễn Sinh Sắc) và bà Hoàng Thị Loan, sinh ngày 19 tháng 5 năm 1890 tại làng Kim Liên, huyện Nam �àn, tỉnh Nghệ An. (Có sách chép năm sinh là năm 1892 hay 1894 như Trần tr�ng Kim, tiến sĩ Smith - Giáo sư �ại h�c Luân �ôn -Anh)

Xuất thân trong một gia đình Nho h�c yêu nước, thuở nh� thông minh, hiếu h�c. �ến tuổi thiếu niên theo thân phụ vào Huế h�c tại Trư�ng tiểu h�c �ông Ba, trư�ng trung h�c Quốc h�c. �ầu năm 1911 Ngư�i b� h�c với ý định ra nước ngoài tìm đư�ng cứu nước. trên đư�ng vào Sài Gòn Ngư�i ghé Phan Thiết (thủ phủ tỉnh Bình Thuận), dạy h�c một th�i gian ngắn tại Trư�ng Dục Thanh do các nhà yêu nước lập ra. Sau Ngư�i vào Sài Gòn lấy tên là Ba làm phụ bếp cho tàu buôn Amiral Latouche Tréville, rồi sang Pháp tìm hiểu tình hình thế giới. Tại đây Ngư�i liên lạc mật thiết với nhà yêu nước Phan Châu Trinh, Phan Văn Trư�ng ... và đến các nước Anh, �ức, Mỹ một th�i gian. Năm 1917, ông tham gia �ảng xã hội Pháp, lập Hội những ngư�i Việt Nam yêu nước để tuyên truy�n và giác ngộ Việt ki�u ở Pháp. Năm 1918 Ngư�i cùng các nhà yêu nước khác gửi đến hội nghị Versailles một yêu sách gồm 8 điểm đòi tự do, dân chủ và quy�n bình đẳng của ngư�i Việt nam với tên là Nguyễn A_i Quốc. Năm 1921. Ông tham gia �ảng Cộng sản Pháp. Tại �ại hội lần thứ 2 của �ảng Cộng sản Pháp (1923) ông được cử tham gia Chủ tịch đoàn �ại hội. ở đây ông và các đồng chí khác xuất bản t� báo Le Paria (Ngư�i cùng khổ) Ngư�i làm chủ nhiệm kiêm chủ bút. Cuối năm 1923 Ngư�i sang Liên Xô với tư cách là đại biểu của nông dân các nước thuộc địa. Tại hội nghị Quốc tế nông dân Ngư�i được bầu vào Ban chấp hành Quốc tế nông dân. trong th�i gian này Ngư�i làm việc ở Quốc tế Cộng sản và viết bài cho các báo Sự thật, Thư Tín Quốc tế. Cuối năm 1924, ông v� Quảng Châu (Trung quốc) với tên là Lý Thụy công tác trong phái đoàn Brodine (cố vấn của Liên Xô bên cạnh chính phủ Quốc dân đảng Trung quốc). Tại đây ông sáng lập Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội tập hợp các nhà yêu nước ở nước ngoài và tham gia thành lập Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở á đông. Năm 1927 sau vụ khởi nghĩa Quảng Châu Ngư�i đi Liên Xô, Bỉ, �ức, Thụy Sĩ, ... Giữa năm 1928 Ngư�i v� hoạt động ở Thái Lan và xuất bản báo thân ái. Các năm 1930 -1931, tuy ở nước ngoài ông vẫn chỉ đạo thực hiện phong trào Xô Viết ở Nghệ Tĩnh và các tỉnh khác. Tháng 6-1932 Ngư�i bị mật thám Anh bắt tại hương cảng, đến đầu năm 1933 mới được trả tự do, sau đó Ngư�i trở lại Liên Xô h�c tại trư�ng �ại h�c Lénine. Năm 1938 Ngư�i v� hoạt động ở Quảng Tây (Trung quốc) trong đơn vị Bát lộ quân Trung Quốc, đầu năm 1939 Cụ liên lạc lại với ban chấp hành Trung ương �ảng Cộng sản �ông Dương qua xứ ủy Bắc Kì. Cuối năm 1940 Ngư�i v� nước, lập căn cứ ở Pác Bó (nay thuộc tỉnh Cao Bằng) đào tạo cán bộ và trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng các hội Cứu quốc ở các địa phương để chuẩn bị Tổng khởi nghĩa. Tháng 8 năm 1942 Ngư�i lấy tên là Hồ Chí Minh rồi trở sang Trung Quốc liên lạc với các tổ chức cách mạng của ngư�i Việt nam ở đó. Vừa đến biên giới thì bị chính quy�n địa phương của Tưởng Giới Thạch bắt giam một năm. Trong th�i gian ngồi tù cụ viết tập thơ Ngục trung nhật ký (Nhật ký trong tù). Tháng 9 năm 1943, sau khi được trả tự do, Ngư�i tiếp xúc với các tổ chức chống Pháp - Nhật của ngư�i Việt nam ở Liễu Châu, bắt liên lạc được với �ảng rồi trở v� nước lãnh đạo cách mạng. Cuối năm 1944 Cụ thành lập đội Việt Nam tuyên truy�n giải phóng quân và lập Khu giải phóng Việt Bắc chuẩn bị tổng khởi nghĩa. Ngày 16-8-1945 Ngư�i chủ t�a Hội nghị Quốc dân toàn quốc (Quốc dân đại hội). Tại �ại hội ngư�i được bầu làm chủ tịch. Ngày 25-8-1945 Cụ v� Hà Nội chủ t�a phiên h�p của Tổng bộ Việt Minh thành lập chính phủ lâm th�i

Ngày 2-9-1945 tại Quảng trư�ng Ba �ình Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt chính phủ đ�c bản Tuyên ngôn độc lập do Ngư�i viết, tuyên bố thành lập nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa chấm dứt chính quy�n phong kiến, thực dân ngự trị lâu dài trên đất nước Việt Nam. �ến ngày 19-12-1946 do sự khiêu khích của thực dân Pháp Chủ tịch ra l�i kêu g�i toàn quốc kháng chiến chống Pháp. Cuộc kháng chiến kéo dài đến năm 1954- với chiến thắng ở �iện Biên Phủ - quân Pháp bị bắt buộc kí hiệp định Genève rút quân ra kh�i Việt Nam. �ầu năm 1955 Chủ tịch từ chiến khu Việt Bắc trở v� Hà Nội trước sự đón tiếp tưng bừng của nhân dân thủ đô. Các năm 1957 -1960 Chủ tịch đi thăm các nước Xã hội Chủ nghĩa nhằm thắt chặt tình hữu nghịvà tổng kết vấn đ� chiến lược của Cách mạng thế giới. Sau khi Mĩ can thiệp vào mi�n nam và chiến tranh xảy ra ác liệt, ở cả hai mi�n, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập hội nghị chính trị đặc biệt (27-3-1964) nhằm tăng cư�ng khối đoàn kết toàn dân thực hiện thắng lợi cho cách mạng

Trong những năm cuối đ�i, sức kh�e giảm sút, Cụ vẫn sáng suốt lãnh đạo nhân dân xây dựng và kháng chiến. Ngày 2-9-1969 (lúc 9 gi� 47 phút) Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần tại Hà Nội hưởng th� 79 tuổi để lại sự thương tiết khôn nguôi trong lòng toàn thể nhân dân Việt nam. Trước khi v� thế giới bên kia Chủ tịch có l�i "Di chúc: v� việc riêng " Tôi yêu cầu thi hài tôi được đốt đi tức là "h�a táng" (...) Tro thì chia làm 3 phần, b� vào 3 cái hộp sành. Một hộp cho mi�n Bắc. Một hộp cho mi�n Trung. Một hộp cho mi�n nam. �ồng bào mỗi mi�n nên ch�n một quả đồi mà chôn hộp tro đó. Trên mã không nên có bia đá, tượng đồng mà nên xây một ngôi nhà đơn giản, rộng rãi, chắc chắn, mát mẻ, để cho những ngư�i đến thăm viếng có chỗ nghĩ ngơi". Trong lễ Quốc tang Chủ tịch, Ban chấp hành trung ương �ảng Lao động Việt Nam điếu bài " �iếu văn" trong đó có đoạn: " Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ Tịch, ngư�i anh hùng dân tộc vĩ đại và chính Ngư�i làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta". Một tác giả khuyết danh - trước đây ở Sài Gòn - trân tr�ng điếu cụ: " Thế giới đạo ti�n trình, Âu á kim vô hậu bối; Vĩ nhân tân xã hội, Mã Liệt chi hậu hữu tiên sinh". Nghĩa: Vạch ra con đư�ng lên thế giới mới xưa nay Âu á chưa từng có như ngư�i; Vĩ nhân của xã hội mới, sau Các mác, Lê Nin chỉ ngư�i mà thôi

Ngoài một nhà cách mạng, chủ tịch Hồ Chí Minh còn là một nhà văn, một nhà lý luận sáng giá. Cụ còn để lại đ�i các tác phẩm nổi tiếng: "�ư�ng Kách mệnh, Bản án chế độ thực dân Pháp, Con rồng tre, Nhật kí trong tù, Tuyên ngôn độc lập, Sửa đỗi l� lối làm việc. Và một số lớn thơ văn khác